Ik heb weer eens een ‘klassieker’ uit de kast gepakt en herlezen om te zien wat het kan betekenen voor het onderwijs van nu. Stephen Covey’s boek De 7 eigenschappen van effectief leiderschap is zo’n standaardwerk en niet alleen voor managers. De zeven eigenschappen die hij beschrijft kunnen ook jou als docent helpen om je werk makkelijker en leuker te maken. Op welke manier beschrijf ik in dit artikel.
Wie was Stephen Covey?
Stephen Covey was een Amerikaanse schrijver, ondernemer en docent, vooral bekend vanwege zijn bestseller De 7 eigenschappen van effectief leiderschap. Dit boek schreef hij om mensen te helpen effectiever te worden in hun werk en persoonlijke leven. Covey geloofde dat door het ontwikkelen van goede gewoonten en het volgen van bepaalde principes, iedereen zowel op het werk als privé succesvoller en gelukkiger kon zijn.
De zeven eigenschappen van Covey
Hier zijn de zeven eigenschappen die Covey beschrijft:
- Wees proactief
- Begin met het eind in gedachten
- Belangrijke zaken eerst
- Denk in termen van win-win
- Probeer eerst te begrijpen, dan begrepen te worden
- Creëer synergie
- Houd de zaag scherp
Even pauzeren: De kracht van de pauzeknop
Covey legt uit dat je altijd een keuze hebt in hoe je reageert op situaties. Dit geldt niet alleen in de klas, maar ook met collega’s. Als een collega iets zegt wat je irriteert, kun je op de ‘pauzeknop’ drukken. Bijvoorbeeld, stel dat je tijdens een teamvergadering kritiek krijgt waar je het niet mee eens bent. In plaats van direct te reageren, kun je even rustig ademhalen, de tijd nemen om te reflecteren, en pas daarna op een kalme manier reageren. Dit zorgt voor een constructieve sfeer en voorkomt escalatie. Neem even de tijd om na te denken voordat je reageert. Hetzelfde geldt voor een rumoerige klas of een leerling die zich misdraagt. In plaats van meteen boos te worden, kun je even diep ademhalen en nadenken over hoe je het beste kunt reageren. Zo blijf je rustig en laat je zien dat jij de leiding hebt.
Belangrijke zaken eerst: Je rollen in balans
Als leerkracht heb je meerdere rollen: je bent niet alleen een docent, maar misschien ook een collega, partner, ouder of vriend. Covey benadrukt dat je niet alleen maar bezig moet zijn met je werk, maar ook aandacht moet geven aan andere delen van je leven. Een goede balans zorgt ervoor dat je genoeg energie hebt en voorkomt dat je uitgeput raakt.
Denk in termen van win-win: Samenwerken
In het onderwijs kan het soms voelen alsof iedereen strijdt om tijd en aandacht. Covey moedigt je aan om te denken in termen van ‘win-win’. Zoek naar oplossingen waar iedereen beter van wordt. Hier zijn een paar voorbeelden van hoe je ‘win-win’ als leerkracht kunt toepassen:
- In de klas: Geef leerlingen de kans om elkaar te helpen. Als leerkracht kun je bijvoorbeeld een sterke leerling koppelen aan een leerling die wat meer moeite heeft met de stof. Zo leren beide leerlingen iets: de ene oefent uitleggen, de andere krijgt extra begeleiding.
- Binnen de sectie: Werk samen met collega’s om lesmateriaal te delen of gezamenlijk toetsen te maken. Dit bespaart jou en je collega’s tijd en zorgt ervoor dat iedereen kwalitatief goed materiaal heeft, waardoor iedereen beter wordt.
- In het team: Kijk naar manieren waarop je elkaar als team kunt ondersteunen. Misschien kun je taken ruilen die beter passen bij elkaars sterktes, zodat iedereen werk doet waar hij of zij goed in is en plezier in heeft. Dit helpt jou als leerkracht om meer voldoening te halen uit je werk.
Eerst begrijpen, dan begrepen worden: Luister naar je leerlingen en collega’s
Als leerkracht ben je veel aan het praten en uitleggen, maar Covey benadrukt dat luisteren net zo belangrijk is als praten. Probeer eerst te begrijpen wat er speelt bij een leerling voordat je reageert. Als leerlingen merken dat je echt luistert, ontstaat er vaak een betere sfeer in de klas. Dit principe geldt niet alleen voor leerlingen, maar ook voor collega’s. Luisteren naar je collega’s helpt je hun standpunten te begrijpen en voorkomt misverstanden. Het draait erom dat je eerst probeert de ander te begrijpen, zodat jij daarna ook beter begrepen wordt. Door echt te luisteren naar collega’s, begrijp je beter hun perspectief en kun je effectiever samenwerken. Dit helpt om samen naar oplossingen te zoeken die voor iedereen werken.
Creëer synergie: Samen sta je sterker
Synergie betekent samenwerken en elkaar versterken. Laat leerlingen samen aan projecten werken, zodat ze elkaar kunnen helpen en samen betere resultaten behalen dan alleen. Dit geldt ook voor jou als leerkracht. Door samen te werken met collega’s kun je ideeën uitwisselen, elkaar inspireren en gezamenlijk betere lessen ontwikkelen dan wanneer je alles in je eentje doet. Ook in overleg met de schoolleiding kun je door goede samenwerking synergie creëren, zodat jullie samen een sterkere leeromgeving bouwen voor de leerlingen.
Houd de zaag scherp: Zorg goed voor jezelf
Covey’s laatste eigenschap gaat over goed voor jezelf zorgen. Als leerkracht moet je niet alleen aan je leerlingen denken, maar ook aan jezelf. Neem tijd voor ontspanning, blijf leren, en zorg ervoor dat je genoeg rust krijgt. Denk bijvoorbeeld aan activiteiten zoals yoga, wandelen, sporten of simpelweg een goed boek lezen. Dit soort zelfzorgactiviteiten helpen je om fysiek en mentaal in balans te blijven. Blijf bijvoorbeeld regelmatig nascholing volgen of lees vakliteratuur om je kennis op peil te houden. Zorg daarnaast voor fysieke en mentale ontspanning door sporten, hobby’s of simpelweg rustmomenten in te plannen. Zo kun je met energie en frisse ideeën voor de klas blijven staan.
Conclusie
Samengevat: ik vond en vind het boek nog steeds de moeite waard. Niet per se om van kaft tot kaft te lezen, maar zeker om er af en toe wat inspiratie uit te halen. De 7 eigenschappen zijn een fijne kapstok om verschillende onderwijszaken aan op te hangen en beter te begrijpen. Daarnaast is het gewoon prettig om af en toe wat wijsheden te lezen, hoe cliché of Amerikaans ze soms ook zijn.
Een paar Covey klassiekers
- “Begin met het eind in gedachten.”
- “Het is het belangrijkst om het belangrijkste het belangrijkst te laten zijn.”
- “Probeer eerst te begrijpen, dan pas om begrepen te worden.”
- “De meeste mensen luisteren niet met de bedoeling om te begrijpen, maar met de bedoeling om te antwoorden.”
- “Je moet beslissen wat je hoogste prioriteiten zijn en de moed hebben om – vriendelijk, glimlachend en niet-verontschuldigend – ‘nee’ te zeggen tegen andere dingen.”
Ontdek meer van Werkrust | Ontspannen werken in het onderwijs
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
