In het onderwijs zijn we constant bezig met leren. Niet alleen om onze leerlingen te begeleiden, maar ook om onze eigen kennis en vaardigheden up-to-date te houden. Of het nu gaat om pedagogiek, didactiek of de laatste ontwikkelingen in ons vakgebied, bijscholing is een essentieel onderdeel van ons werk. Maar hoe zit dat precies? Wat zegt de CAO hierover, en hoe verhoudt jouw vrijheid zich tot de verplichtingen?
Hoeveel tijd heb je om te leren?
Laten we beginnen met de vraag: hoeveel tijd heb je eigenlijk om je verder te ontwikkelen? Als je fulltime werkt, heb je volgens de CAO VO 2023-2024 recht op 83 klokuren per jaar voor professionalisering (artikel 16.4). Dit betekent dat je, uitgaande van een schooljaar van 40 weken, ruim twee uur per week zou kunnen besteden aan scholing. Of, als je dat liever doet, kun je die tijd ook gebruiken om bijvoorbeeld tussen twee vakanties twee volle dagen aan een training of cursus te wijden.
Wanneer kun je professionaliseren?
Een andere belangrijke vraag is: wanneer kun je die professionaliseringstijd inzetten? Volgens de CAO VO heb je als werknemer de vrijheid om zelf te bepalen wanneer en hoe je die 83 uren invult. Dit betekent dat de school je geen verplichte trainingen of cursussen kan opleggen zonder jouw instemming. Je overlegt uiteraard wel met de schoolleiding, en uiteindelijk worden de activiteiten verantwoord in de gesprekkencyclus. Maar jij hebt de regie over hoe en wanneer je je verder ontwikkelt.
Maar… mag je zomaar vrij nemen?
Hoewel je veel vrijheid hebt, betekent dat niet dat je zomaar dagen vrij kunt nemen om naar een cursus of congres te gaan. De invulling van je professionaliseringstijd moet altijd in overleg met de schoolleiding plaatsvinden. De CAO geeft jou als docent het recht om zelf te beslissen hoe je je uren invult, maar de praktische uitwerking ervan – zoals het vrijroosteren van lessen – wordt samen met de leiding geregeld. Dit waarborgt dat jouw plannen aansluiten bij de planning en doelen van de school.
Kies je ook zelf wat je leert?
Ja en nee. Je mag in principe zelf bepalen wat je wilt leren, maar ook hier geldt dat dit in samenspraak met de schoolleiding gebeurt. Eens in de drie jaar maak je afspraken over je professionalisering, vastgelegd in een persoonlijk professionaliseringsplan. Dit plan houdt rekening met jouw wensen en de doelen van de school. Zo blijft het een balans tussen persoonlijke groei en de schooldoelen.
En als je niet wilt professionaliseren?
Sommige docenten voelen zich prima op hun plek en zien weinig noodzaak voor bijscholing. Maar volgens de CAO is professionalisering geen keuze, het is een verplicht onderdeel van je takenpakket. Dit betekent dat je als leraar verplicht bent om deel te nemen aan scholingsactiviteiten, zelfs als je denkt dat je het allemaal al onder de knie hebt. De werkgever kan bovendien scholing verplicht stellen als dat nodig is voor de school of als er nieuwe ontwikkelingen zijn in het onderwijs.
Verplichte studiedagen: hoe zit dat?
Naast de uren die je zelf mag invullen, kan de schoolleiding ook verplichte scholingsactiviteiten organiseren, zoals studiedagen. Deze vallen binnen je 83 uren, dus als de school een studiedag organiseert, worden die uren van je beschikbare professionaliseringstijd afgetrokken. Dit betekent dat een deel van je uren wordt ingevuld door de school zelf.
Op sommige scholen vervallen lessen bijvoorbeeld vijf dagen per jaar om tijd vrij te maken voor scholing. Dit biedt docenten de ruimte om hun uren flexibel in te zetten. Daarnaast zijn er twee verplichte studiedagen met een door de school vastgesteld programma. Deze invulling sluit aan bij de CAO: hoewel je inspraak hebt in je scholingsplan, worden sommige activiteiten collectief georganiseerd.
Conclusie
Professionalisering in het voortgezet onderwijs biedt zowel vrijheid als verplichtingen. Aan de ene kant heb je als docent de ruimte om zelf te bepalen hoe je je ontwikkelt, maar aan de andere kant kun je niet om scholing heen. Het is een evenwicht tussen persoonlijke groei en de collectieve doelen van de school.
Tips:
Waar vind je interessante scholing?
Er zijn talloze plekken om inspirerende scholing te vinden. Denk aan platforms zoals Leraar24, VO-academie of je vakverenigingen. Ook kun je eens informeren bij collega’s of binnen netwerken zoals LinkedIn naar cursussen die zij aanbevelen.
Zoek scholing die je energie geeft
Niet elke cursus hoeft uit lange, saaie luisterdagen te bestaan. Kies scholing die bij jou past en waar je energie van krijgt. Of het nu gaat om actieve workshops, praktijkgerichte trainingen of korte inspiratiesessies, zorg dat het aansluit bij jouw leerstijl en interesses.
Professionaliseer samen
Zoek collega’s die dezelfde interesses of ontwikkelbehoeften hebben en volg samen een training of workshop. Zo motiveer je elkaar en kun je na afloop ervaringen uitwisselen. Samen leren maakt professionalisering niet alleen leuker, maar ook effectiever!