Ooit kreeg ik voor mijn verjaardag een boek over MBTI van mijn vrouw. De boodschap was duidelijk: “Niet iedereen denkt zoals jij, lees ook maar wat andere gebruiksaanwijzingen.” Het was een eye-opener om te ontdekken dat nog geen 5% van de mensen in ‘mijn hokje’ zit. Het zette me aan het denken over hoe we dagelijks in het onderwijs samenwerken met een bonte verzameling aan karakters. Daar zit je dan weer: vergadering nummer zoveel, en je merkt dat de energie langzaam wegsijpelt. Collega Jan duikt voor de derde keer in de details van het jaarplan, terwijl Sandra al staat te trappelen om actie te ondernemen. En jij? Jij vraagt je stiekem af of je niet beter gewoon een kopje koffie had kunnen drinken met die ene collega die altijd zo rustig alle standpunten afweegt.
Herkenbaar? Grote kans dat je dagelijks te maken hebt met verschillende persoonlijkheidstypes in je team. En dat is eigenlijk heel mooi – als je er maar mee om weet te gaan! In deze blog duiken we in de wereld van persoonlijkheidstypes in het onderwijs. Niet om elkaar in hokjes te stoppen, maar om elkaar beter te begrijpen en prettiger samen te werken.
Het DISC-model: Vier Kleuren, Vier Stijlen
Thomas Erikson schreef er een bestseller over met de prikkelende titel “Omringd door idioten”. Een titel die meteen een glimlach oproept, want laten we eerlijk zijn: wie heeft dat gevoel niet weleens op werk? Maar geen zorgen: je collega’s zijn echt niet gek – ze zijn gewoon anders!
Het DISC-model gebruikt vier kleuren om deze verschillen te duiden. Het mooie van dit model is dat het heel herkenbaar is in de dagelijkse onderwijspraktijk. Laten we eens kijken naar deze vier types en hoe je ze kunt herkennen in je team:
❤️ Rood: De aanpakkers
Je kent ze wel: die collega’s die tijdens een vergadering al drie actiepunten hebben opgeschreven terwijl de rest nog aan hun koffie nipt. Rode types zijn doelgericht, direct en houden van actie. Hun motto is “Komt er nog wat van?” Ze zijn geweldig in het doorhakken van knopen, maar kunnen soms wat… uhm… overweldigend zijn voor anderen.
💛 Geel: De enthousiastelingen
Dit zijn de collega’s die binnenkomen met “Hebben jullie al gehoord over mijn nieuwe idee voor de projectweek?” Ze bruisen van energie, zijn creatief en kunnen anderen moeiteloos meekrijgen in hun enthousiasme. Hun valkuil? Soms hebben ze zoveel ideeën dat ze door de bomen het bos niet meer zien.
💚 Groen: De verbinders
De groene types zijn de lijm van je team. Ze vragen tijdens een verhitte discussie “Hoe voelt iedereen zich hierbij?” en zorgen ervoor dat niemand vergeten wordt. Ze zijn geduldig, betrouwbaar en geweldig in het creëren van harmonie. Wel kunnen ze moeite hebben met ‘nee’ zeggen – ook als dat soms beter zou zijn.
💙 Blauw: De denkers
“Maar als we het analyseren…” is hun favoriete openingszin. Blauwe types willen alles grondig uitzoeken en zijn onmisbaar als het gaat om kwaliteit en precisie. Ze maken fantastische analyses, maar kunnen soms blijven hangen in details terwijl de rest al wil doorpakken.
🧩 MBTI: De Grote Zus van DISC
Denk je dat vier kleuren al interessant zijn? Dan wordt het tijd om kennis te maken met MBTI – zeg maar de grote zus van DISC. Met zestien verschillende types lijkt het misschien ingewikkeld, maar het geeft juist een rijker beeld van hoe we allemaal in elkaar zitten. Het is een soort karakterkaart van je team, waarbij iedereen zijn eigen unieke combinatie heeft van vier belangrijke voorkeuren:
Extravert of Introvert: Waar haal je je energie vandaan? Denk aan die ene collega die helemaal opleeft tijdens een drukke open dag, terwijl een ander juist even moet bijkomen in een rustig hoekje. De een laadt op door contact met anderen, de ander heeft juist wat solo-tijd nodig om te herstellen. Allebei prima!
Intuïtie of Observatie: Hoe neem je informatie op? Je kent ze vast wel: de dromer die altijd nieuwe mogelijkheden ziet (“Stel je voor dat we…”) versus de realist die liever uitgaat van wat er nu is (“Dit zijn de feiten…”). In een goed team heb je beide nodig – de een om te innoveren, de ander om het uitvoerbaar te houden.
Thinking of Feeling: Hoe neem je beslissingen? De een analyseert graag alle logische voor- en nadelen, terwijl de ander vooral kijkt naar de impact op mensen. In het onderwijs zijn beide perspectieven waardevol: soms heb je die zakelijke blik nodig, maar onderwijs blijft mensenwerk.
Judging of Perceiving: Hoe benader je de buitenwereld? Dit gaat over structuur versus flexibiliteit. De ‘Judgers’ hebben hun jaarplanning al in augustus klaar, terwijl de ‘Perceivers’ liever ruimte houden voor spontane aanpassingen. Herkenbaar, toch?
💡 Praktische Toepassingen in het Onderwijs
Nu we deze types kennen, hoe maken we er dan praktisch gebruik van? Laten we eens kijken naar enkele dagelijkse situaties in het onderwijs en hoe begrip van verschillende persoonlijkheden kan helpen:
Studiedagen die wél werken We kennen allemaal die studiedagen waar de helft van het team zit te gapen terwijl de andere helft enthousiast meedoet. Het geheim? Variatie! Bied verschillende werkvormen aan die aansluiten bij verschillende persoonlijkheden. Begin bijvoorbeeld met een korte, energieke werkvorm voor de ‘rode’ types, gevolgd door wat diepgaande analyse voor de ‘blauwe’ collega’s. Laat de ‘gele’ types brainstormen over nieuwe ideeën en geef de ‘groene’ collega’s de ruimte om in kleine groepjes te reflecteren.
Van vergadermarathon naar effectieve bijeenkomst Vergaderingen kunnen een uitdaging zijn met zoveel verschillende persoonlijkheden aan tafel. De kunst is om ieders kracht te benutten. Laat de ‘rode’ en ‘gele’ types eerst hun energie en ideeën delen, maar zorg ook voor momenten van analyse en reflectie voor de ‘blauwe’ en ‘groene’ collega’s. Een simpele maar effectieve structuur kan zijn:
- Energieke opening met ruimte voor nieuwe ideeën
- Gestructureerde analyse van de opties
- Ruimte voor ieders gevoel en gedachten
- Concrete actiepunten en planning
📊 De Cijfers: Hoe Zijn We Verdeeld?
Het DISC cirkeldiagram laat zien hoe de verschillende types verdeeld zijn in de algemene bevolking: Dominant (8%), Invloed (23%), Stabiliteit (39%) en Consciëntieus (31%)
Het MBTI cirkeldiagram toont de verdeling van de 16 persoonlijkheidstypes, van ISTJ tot ENFP
🎭 Persoonlijkheidstypes in het Wild
Het leuke van deze modellen is dat je ze overal tegenkomt. Zelfs in de meest onverwachte contexten!
Van Einstein tot Madonna: elk MBTI-type heeft zijn eigen beroemde vertegenwoordigers
Disney-figuren zijn perfecte voorbeelden van verschillende persoonlijkheidstypes – van de gestructureerde Mary Poppins tot de avontuurlijke Mulan
En dan nu het moment waar je stiekem op wachtte: wat zegt je favoriete gebak over je persoonlijkheid? Want zelfs in de banketbakkerswereld zien we deze types terug!
Van gestructureerde appeltaart tot spontane muffins – elk type heeft zijn eigen gebaks-equivalent
⚠️ Een Belangrijke Noot
Maar voor we nu allemaal als wandelende gebakjes door het leven gaan, is het belangrijk om te onthouden:
- Context is koning Je persoonlijkheid is niet je lot. Werkdruk, persoonlijke situatie en rol in het team hebben allemaal invloed op hoe je je gedraagt. Soms moet de spontane ENFP ook gewoon die administratie bijwerken!
- Flexibiliteit wint Het doel van deze modellen is niet om mensen in hokjes te stoppen, maar om elkaar beter te begrijpen. Gebruik het als een bril om door te kijken, niet als een muur om achter te schuilen.
Wetenschap vs. Praktijk Ja, er is kritiek op deze modellen vanuit de wetenschap. Nee, ze zijn niet perfect. Maar als ze helpen om beter samen te werken en elkaar te begrijpen? Waarom niet!
🎓 Zelf aan de slag?
Nieuwsgierig geworden naar jouw type? Er zijn verschillende manieren om hier meer over te leren:
- Online tests
- DISC: www.123test.nl/disc
- MBTI: www.16personalities.com (ook in het Nederlands!)
- Boekentips
- “Omringd door idioten” – Thomas Erikson
- “Wat voor type ben jij?” – Denise Hulst & Roel Schulte
🌟 Een persoonlijke noot
Sinds ik me meer verdiep in persoonlijkheidstypes, kijk ik anders naar samenwerking in het onderwijs. Zou het niet enorm helpen als we in elk team, elke sectie of werkgroep bewust zijn van elkaars profielen? Niet om mensen in hokjes te stoppen, maar juist om elkaar beter te begrijpen en ieders kracht te benutten.
Stel je voor: bij de inrichting van studiedagen of projecten zorgen we dat mensen kunnen doen wat bij hen past. De analytische types kunnen zich verdiepen in data en onderzoek, terwijl de creatievelingen brainstormen over nieuwe werkvormen. De planners maken een strakke planning, en de mensen-mensen zorgen voor verbinding in het team.
🌟 Tot slot
Of je nu een gestructureerde appeltaart of een chaotische confetti-cupcake bent – in het onderwijs is ruimte voor alle smaken. Want laten we eerlijk zijn: zonder die mix van persoonlijkheden zou het maar een saaie bedoeling zijn in de lerarenkamer!
Ontdek meer van Werkrust | Ontspannen werken in het onderwijs
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
