Oliver Burkeman – De 4 Weken Reset *****

Tijd is ons kostbaarste bezit, maar gebruiken we het goed? Oliver Burkeman, bekend van Tegengif en 4000 Weken, laat in De 4 Weken Reset zien hoe onze obsessie met productiviteit en efficiëntie ons juist in de weg zit. Dit boek is geen standaard zelfhulpboek dat je leert méér te doen in minder tijd. Integendeel: het helpt je te accepteren dat je niet alles kunt doen—en dat dat helemaal niet erg is. Ik vond een van de meest verfrissende boeken van de laatste jaren. Een aanrader voor iedereen met (te) weinig Werkrust.

Stop met wachten op later

In zijn vorige boek 4000 Weken confronteerde Burkeman ons met een simpele maar schokkende rekensom: de gemiddelde mens leeft maar 4000 weken. Veel mensen zitten al over de helft, en de ‘leukste’ helft ligt vaak achter hen. Dus waarom blijven we plannen maken voor ‘later’? De 4 Weken Reset pakt dit idee op en laat zien hoe je nu kunt leven zonder te blijven wachten op een perfect moment.

Docenten kennen dit mechanisme maar al te goed. “Na deze toetsweek wordt het rustiger.” “In de zomer ga ik eindelijk écht ontspannen.” Maar voor je het weet, is er weer een nieuwe deadline. Burkeman helpt je in te zien dat uitstellen geen optie is: het enige moment dat je hebt, is nu.

Je bent geen mammoettanker, maar een kano

Het boek leest makkelijk weg. Het is opgebouwd als een soort van cursus van een maand waarbij iedere week een centraal thema heeft. 

• Beperktheid accepteren – Inzien dat je nooit alles gedaan krijgt en dat dit bevrijdend kan zijn.
• In actie komen – Niet wachten op het perfecte moment, maar gewoon beginnen.
• Loslaten – De illusie van controle opgeven en leren omgaan met onzekerheid.
• Aanwezig zijn – Niet wachten op een ‘beter’ leven, maar nu volledig deelnemen.

Elke week bestaat weer uit 7 hoofdstukjes waarbij het idee is dat iedere dag wat leest. Het lukte mij niet om dit dagelijks te doen, maar in 6 weken had ik het boek uit. De hoofdstukjes zijn vaak inspirerend en gaan over een praktische gedragsverandering. Denk bijvoorbeeld aan ‘maak dingen af’. Na een passend citaat volgen er wat verhalen over mensen waardoor duidelijk wordt waarom de gedragsverandering je helpt. 

“De truc om dingen af te maken als het overweldigend lijkt, is simpelweg te herdefiniëren wat ‘af’ betekent. In plaats van een project als voltooid te zien na weken werk, kun je je dagen indelen in een reeks kleine ‘afgeronde taken’. Dit verlaagt de drempel om iets af te ronden en geeft een continue energieboost. Het zorgt ervoor dat je in harmonie handelt met de realiteit: voor eindige mensen is elk moment een soort eindpunt. Werk is gedaan.”​

De toon van Burkeman vind ik nergens hoogdravend worden, sterker nog, hij geeft meerdere keren aan waarom hij ook moeite heeft met zijn eigen tips. 

“Wanneer ik er niet in slaag om actie te ondernemen op dingen die ik belangrijk vind, is dat soms omdat ik geen tijd had of niet genoeg wilskracht kon opbrengen. Maar minstens zo vaak komt het doordat ik mezelf heb laten afschrikken door visioenen van een perfect resultaat dat ik dacht te moeten bereiken, of door aannames over hoe moeilijk iets zou zijn, waardoor ik actie blokkeerde die anders vanzelf zou zijn ontstaan. Bijvoorbeeld: ik moet mezelf blijkbaar telkens opnieuw leren dat de beste manier om een lezing voor te bereiden is om gewoon een wandeling te maken met een notitieboekje, een lijst te maken van de meest boeiende punten, ze in een logische volgorde te zetten en een paar keer te oefenen. Maar zodra ik het ingewikkelder maak dan dat, wordt het eindresultaat slechter.”​

Eén van de mooiste metaforen in het boek is dat we ons leven vaak zien als een stabiele mammoettanker die we met de juiste planning en discipline strak op koers kunnen houden. Maar in werkelijkheid zijn we eerder een kano: kwetsbaar, constant balancerend op een onstuimige rivier. Voor docenten is dit een herkenbaar beeld. Geen lesdag loopt exact zoals gepland. Leerlingen reageren anders dan verwacht, een vergadering loopt uit, een onverwacht incident verstoort je schema. Burkeman’s les? Omarm de instabiliteit in plaats van ertegen te vechten. Perfectie bestaat niet, en dat is maar goed ook.

Doe minder, maar beter

Veel productiviteitsboeken leren je méér te doen in minder tijd. Burkeman draait dit om: je moet juist minder willen doen. Niet alles wat je kúnt doen, is ook iets wat je móét doen.

Voor docenten betekent dit: niet ieder lesidee hoeft briljant te zijn. Niet iedere oudermail hoeft perfect geformuleerd. Niet elke nieuwe onderwijsvernieuwing hoef je meteen toe te passen. Kies bewust waar je je energie in steekt en accepteer dat sommige dingen gewoon ‘goed genoeg’ zijn.

Praktische tips uit De 4 Weken Reset

Wil je direct aan de slag met Burkeman’s inzichten? Hier zijn vijf lessen die je meteen kunt toepassen:

1. Stop met eindeloos plannen en begin gewoon – Wachten op de perfecte voorbereiding is een valkuil. Zet gewoon de eerste stap, al is het klein.
2. Accepteer dat je niet alles kunt doen – Zeg vaker ‘nee’ en focus op wat écht belangrijk is in je werk en privéleven.
3. Blokkeer tijd voor diep werk – Plan een dagelijks moment zonder afleiding om echt ergens in te duiken, in plaats van constant brandjes te blussen.
4. Wees mild voor jezelf – Zelfkritiek en perfectionisme helpen je niet. Behandel jezelf zoals je een goede vriend zou behandelen.
5. Geniet van het moment, niet alleen van de uitkomst – Niet alles hoeft een doel te hebben. Soms is de weg zelf het belangrijkste.

Conclusie: Een boek dat je blik op tijd verandert

De 4 Weken Reset is confronterend, bevrijdend en praktisch tegelijk. Voor docenten die dagelijks tijd tekortkomen, biedt het een broodnodig ander perspectief: niet méér doen, maar anders denken over wat je doet. Als je altijd wacht tot het rustiger wordt, zul je altijd blijven wachten. Ik heb er veel plezier beleefd aan het lezen van dit inspirerende boek